Stress en Burn Out: 3 valkuilen die leiden tot spanning en stress

Heb jij vaker last van stress? Denk je wel eens met angst aan een burn out, of vraag je je af waar je nou eigenlijk stress van krijgt? Ontdek in dit blog artikel 3 valkuilen voor stress waar je wellicht nog niet eerder aan dacht.

Hoe heb je last van stress?

Als je stilstaat bij stress – en wellicht weet je dat al – dan ervaar je stress op vier manieren.

Als je stress ervaart, dan voel je dat ook lichamelijk, dan voel je je zo opgejaagd, het gevoel dat je wilt vluchten. En er zijn chemische stofjes die dat veroorzaken in je lichaam. De stofjes cortisol en adrenaline zorgen dat je skeletspieren meer energie krijgen. Je bloedsuikerspiegel stijgt, je skeletspieren spannen zich, en je hartslag gaat omhoog.

Bij stress heb je wellicht bepaalde opgejaagde en negatieve gedachten. Je denkt wellicht negatieve gedachten over jezelf. Dat jij niet met de situatie kunt omgaan, en daarom stress hebt.

Je kunt stress ook ervaren als een negatieve stemming. Misschien voel je wel verdriet of boosheid ergens over. Wellicht voel je frustratie. Kortom, je bent bij stress in een bepaalde stemming.

Stress is tevens herkenbaar aan gedrag. Je gevoel van onvrede en opgejaagdheid leidt tot kortaf zijn, geen tijd voor anderen, niet in staat om je rustig met aandacht te richten op één taak. Je slaapt slecht en je hoofd blijft maar malen.

Stress ervaar je dus op meerdere manieren in je leven.

Stress, dat opgejaagde gevoel, heeft een functie in je leven. De stofjes cortisol en adrenaline bij stress zorgen dat je kunt vluchten als er gevaar dreigt. Echter, als je continu stress voelt, oftewel chronische stress, dan helpt de stress je niet langer. Dan is het tijd om bij jezelf aan de bel te trekken voordat het te laat is, en je thuis zit met een enorme burn out.

Mensen kunnen zich letterlijk ziek denken

Het meest opmerkelijke van ons mensen is dat wij in staat zijn om stress te veroorzaken zonder dat we ‘echt’ in gevaar zijn. Wij mensen zijn de enige organismen die stress kunnen veroorzaken door ons denken. En daar wil ik het vandaag over hebben. Over hoe jij door op een bepaalde wijze te denken, bij jezelf stress veroorzaakt, of stress ondervindt. En vooral natuurlijk wat je dan kunt doen om die stress aan te pakken, of nog beter, om die stress te voorkomen.

Want laat het duidelijk zijn. Wellicht begint stress tussen je oren, maar dat betekent niet dat er niks aan de hand is. Je hebt wel degelijk een probleem. Want je kunt jezelf letterlijk lichamelijk ziek maken door lange tijd te leven met stress.

Stress: het psychologisch model om naar stress te kijken

Laten we eerst eens wat dieper ingaan op een handig model om naar stress te kijken.

Als je praat over stress, dan heb je te maken met drie dingen die je samen het stressmodel kunt noemen:

1. stressoren: situaties die leiden tot stress:
2. stress: je gedachte/gevoel dat de situatie te veel van je vraagt (ik heb stress);
3. stressreactie: wat je als gevolg van je stress zo ervaart;

Laten we op elk van die onderdelen eens dieper ingaan:

Want je hebt dus een oorzaak van je stress, dat noem je ook wel de stressor. Je hebt de stress die je ervaart omdat de situatie je letterlijk boven je hoofd groeit en je hebt de stressreactie.

Een voorbeeld: je baas vraagt je om iets te doen. Jij wilt een goede indruk maken, en zegt ja. Als je de klus doet, ervaar je dat de klus eigenlijk te veel voor je is. Je hebt stress! Ondanks je stress, trek je niet aan de bel, want je wilt immers een goede indruk maken.

Je werkt tot laat door om het perfecte resultaat op te leveren. Immers, voor je baas wil je natuurlijk het perfecte resultaat laten zien, niet waar? Nog meer stress! Terwijl je bezig bent met het project denk je, stel dat het niet perfect is en je baas ontevreden is. Stress loopt verder op!

Ondanks dat je nu volop spanning voelt in je lichaam, doe je er alles aan om het project perfect op te leveren. Zelfs nadat je er alles aan hebt gedaan, ben je zelf nog niet tevreden over je eindresultaat.

Aan het einde van de week merk je dat je kortaf en boos reageert naar je partner of de kinderen.

Je baas laat je vervolgens niet weten hoezeer hij je waardeert. Niet omdat hij je niet waardeert, maar hij spreekt het gewoon niet uit. Jij denkt, volgende keer moet ik nog meer mijn best doen. De nieuwe valkuil voor stress ligt al klaar!!!

Als je teruggaat naar stressoren, de oorzaken van stress, dan zie je dat er eigenlijk drie valkuilen zijn die de oorzaak vormen voor stress.

Ten eerste dat je bepaalde zaken onder controle wil hebben, ten tweede dat je perfectionistisch wil werken en als derde dat je eigenlijk niet weet waar je grenzen liggen, dat je het onmogelijke van jezelf verwacht.

Laten we eens ingaan op die drie onderdelen.

Controle.

Wat is eigenlijk controle?

Als jij iemand bent die controle wil over alles in je leven, dan is het een uitdaging voor jou om met situaties om te gaan die niet gaan zoals jij verwacht.

Want iedere keer als het niet gaat zoals jij wilt, dan heb je daar last van. Je wordt je dan bewust dat je geen controle over de situatie hebt, en dat is je probleem.

Wat bedoel ik daarmee (…met, dat is je probleem)?

Je wilt controle hebben, en als je merkt dat je geen controle hebt, dan voel je dat ergens in je lichaam. En dat voelt onprettig. Om dat gevoel niet te voelen, probeer je wellicht weer iets iets anders te doen om toch controle te ervaren. Zo kun je bijvoorbeeld dwangmatige handelingen ontwikkelen om het gevoel van controle te voelen.

Bewustzijn dat je geen controle ergens over hebt, kan natuurlijk lastig zijn. Dan heb je vertrouwen nodig dat het toch goed komt. Het volgende kan je daarbij wellicht al een stap op weg helpen.

Een deel van jouw lichaam functioneert automatisch via je onderbewuste brein -je sympathische en parasympathische zenuwstelsel – en dat is natuurlijk heel gewoon.  

Je lichaam regelt automatisch je ademhaling, het kloppen van je hart, het stromen van je bloed en al die processen die zo in je lichaam zijn. Een groot deel van je brein is continu bezig om dat te regelen. Daar hoef je geen controle over te hebben. En ondanks dat je er geen controle over hebt, werkt het toch prima. Je kunt ademhalen, je hart klopt op een bepaalde wijze en je functioneert.

Misschien sta je daar niet elke dag bij stil, maar als je bewust wordt dat sommige dingen vanzelf gaan, kan je dat helpen om controle los te laten. Je ziet dat er dingen zijn in je leven waar jij direct mee te maken hebt –zoals functies in je lichaam- waar je absoluut geen controle over hoeft uit te voeren, omdat het gewoon via je onderbewuste vanzelf functioneert.

En maar goed ook! Want stel je eens voor dat je continue bewust controle moet uitvoeren op je ademhaling of je bloeddruk! Dat is niet te doen. En dus kun je dat overlaten aan je vegetatieve systeem in je lichaam.

Een andere manier om naar controle te kijken is deze: als jij denkt dat je de controle hebt, dan wil ik je vragen om eens te proberen om de controle los te laten. En als het je niet lukt om de controle los te laten, hoeveel controle heb je dan?

Belangrijk is dat je bewust wordt dat als je over alles controle wilt uitoefenen in je leven, dat met tegenslag omgaan voor jou een uitdaging kan zijn! Dan zul je een ongemakkelijk gevoel voelen. Wellicht voel je spanning in je lichaam. Oftewel, continu controle willen hebben leidt tot stress in je leven. En continue stress maakt je letterlijk ziek.

Als er iets gebeurt wat je niet verwacht -waar je dus ook geen controle over hebt- dan is er één ding waar je wel controle over hebt: dat is hoe je omgaat met de situatie, oftewel hoe jij erop reageert. Dus de gebeurtenis kun je wellicht niet controleren, maar wel jouw reactie op de gebeurtenis. Daar heb je controle over.

Want bedenk ook dit:

De controle op tijd loslaten is ook verantwoordelijkheid nemen!

Perfectionisme

Het tweede onderdeel waar ik het over wil hebben is perfectionisme.

Streven om het altijd perfect te willen doen. En daarbij is het van belang te beseffen dat als je het perfect wilt doen, dan is het eigenlijk nooit perfect! Want hoe weet jij dat het perfect is?

Wellicht als je tot een bepaald niveau van perfectie gekomen bent, denk je dat het nog een tandje hoger kan. Het kan nog beter, niet waar? Het is eigenlijk nooit goed, want waar ligt de grens van perfect?

Laten we eens wat langer stilstaan bij perfectie.

Als je om je heen kijkt in de wereld dan zijn er gewoon heel veel zaken die niet perfect zijn. Sterker nog! Omdat jij met de bril van perfectie kijkt, zul je wellicht makkelijk zaken kunnen aanwijzen die niet perfect zijn. En wie bepaalt eigenlijk wanneer het perfect is? Ben jij de norm van perfectie?

Ooit kwam je in deze wereld, en had je geen idee van perfectie. Jij bent hier gekomen, en nu wil je dat alles perfect is. Hmmm… iets om over na te denken, en je bewust te worden.

Op het moment dat jij al je energie steekt in het perfect willen doen, kun je je ook afvragen wat je dat gaat opleveren? Wat is nou eigenlijk voor jou de winst dat het perfect gebeurt als je iets wilt doen? Natuurlijk kan ik begrijpen dat je denkt van “ja, dan ben ik tevreden over mezelf”. Toen je in deze wereld kwam, was je tevreden. Je maakte je nergens druk om.

En als je nu naar de balans kijkt in je leven- waarbij je alles perfect wil doen, leef je dan nog wel een perfect leven? Of raak je dan uit balans? Elk leven heeft een begin- en eindpunt en daartussen is het de kunst om je balans te vinden. Het enige dat je hebt is tijd en energie.

Als jij al je tijd en energie in perfectie steekt, wat betekent dat dan voor je balans in je leven? Ben je dan nog goed in balans?

Natuurlijk is het streven om te zorgen dat je de zaken die je oppakt naar behoren doet. Vanzelfsprekend doe je je best, en doe je wat je kunt. Maar perfectionisme nastreven is een deur die je opent naar stress! Want als je alles in je leven perfect wil doen, dan ga je jezelf letterlijk opbranden en dan kun je dus een burn out krijgen.

Je eigen grenzen kennen en aanvaarden

Het derde onderdeel waar ik het over wil hebben, dat is het kennen van je eigen grenzen.

In deze digitale tijd kun je van je vrienden en familieleden zien hoe ze leven en wat ze doen. Je weet dat bijna iedereen meestal maar één kant laat zien via de bekende social media. Je ziet de kant van de leuke dingen en hoe iedereen geniet en het helemaal voor elkaar heeft. En dan kun je zo de indruk krijgen dat iedereen van alles doet en van alles bereikt. En dat succes voor jou voor het oprapen ligt. Als het jou dan niet lukt om blij te zijn of je doel te bereiken, dan denk je dat jij de enige bent. Niets is natuurlijk minder waar.

Het helpt je om te beseffen, er af en toe bij stil te staan, dat niemand het helemaal voor elkaar heeft. Elk mens heeft problemen en wel ergens last van. Dat is wat bij ons mensen hoort.

En natuurlijk, als jij je inspant om iets in je leven te bereiken, dan open je nieuwe mogelijkheden voor jezelf. Maar het is goed om voor jezelf te weten waar je grenzen liggen. Dat je weet wat voor jou mogelijk is en wat voor jou onmogelijk is.

Als je denkt dat je alles moet kunnen, dat je op alle fronten in je leven het maximale dient te bereiken… omdat je “HET” dan hebt bereikt, dan is dat ook een deur die je opent naar stress.

Kortom, Het is belangrijk om voor jezelf te weten waar je grenzen liggen. Er zijn zaken waar je heel goed in bent. En er zijn zaken waar je wat minder goed in bent. Dat is oké!

Als je je grenzen kunt aanvaarden, verlaag je meteen je stress. Niemand is goed in alles. Niemand heeft alles helemaal voor elkaar. Ergens is er altijd iets waar je tegenaan loopt. Dat geldt voor jou, maar ook voor ieder ander mens. En door te aanvaarden dat er grenzen zijn, verlaag je je stress.

Ontdek waar je kracht ligt, maar ook waar je zwakte ligt. Zelfkennis is een heel belangrijk onderdeel voor jezelf als je je stress wilt aanpakken.

Samenvatting:

Dus laten we nog heel eventjes samenvatten. Tot nu toe heb je gelezen over stressoren. Dat zijn dus oorzaken van stress. Over het ervaren van stress als de situatie boven je hoofd stijgt, en je het gevoel van controle verliest. En over je reactie op de stress, oftewel, je stressreactie.

Ik heb drie dingen genoemd die leiden tot stress: 1. als je controle wilt hebben over alles dan is het voor jou een uitdaging om met tegenslag om te gaan. 2. Als je perfectionisme nastreeft, dan is er ook nooit een grens waarop het goed is. Want wanneer is het perfect? Het is ook een deur die je open naar stress. 3. En als derde… als je je eigen grenzen niet bewaakt, als je niet weet waar je grenzen liggen, dan open je ook weer een deur naar stress.

Stress- en hulpbronnen

Wat ik je tot slot wil meegeven, is dit: er zijn eigenlijk twee dingen die je kan doen als je aan je stress wilt werken.

Ten eerste: dat je je stressbronnen in kaart gaat brengen. Dat zijn alle situaties in je leven waarbij je stress ervaart.

Ten tweede: dat je je hulpbronnen inventariseert. Dat zijn middelen die je helpen om je stress aan te pakken.

Laten we daar eens wat dieper op ingaan.

Allereerst, je stressbronnen. Je gaat kijken: waar krijg jij nou stress van? Dat kun je doen door het op te schrijven. Je kunt gewoon eens stilstaan bij situaties in je leven waarbij je merkt dat je daar stress van krijgt. Dan breng je dat in kaart. Wat is de stressor, wat zorgt voor de stress, en wat is je stressreactie?

En dan kun je ook eens teruggaan naar de drie onderdelen die ik net heb genoemd. Wil je alles onder controle houden? Wil je alles perfect doen? Ken je je eigen grenzen en aanvaard je die ook? Zo breng je je stressbronnen in kaart. Alleen door helemaal eerlijk te zijn naar jezelf, kun je je stress aanpakken!

Daarbij is het ook belangrijk om te kijken naar je hulpbronnen. Wat kun je dan doen als jij situaties meemaakt waar je stress van krijgt. Wat kun je dan doen? Kortom, wat zijn jouw hulpbronnen? Wat heb jij in huis om stress aan te pakken?

Dat kunnen dingen zijn, zoals bijvoorbeeld je verbeeldingskracht. Want met je verbeeldingskracht kun je denken hoe dingen mis kunnen gaan, maar je kunt ook denken hoe dingen goed gaan. Want met je verbeeldingskracht kun je, bij gedachten en beelden die jou een stressgevoel geven, daar positieve beelden tegenoverstellen. Je kunt zo met je ogen gesloten een heerlijk strand voorstellen waar je even lekker kunt ontspannen. Dus dat is één van de hulpbronnen die je hebt: je verbeeldingskracht.

Een andere hulpbron die je hebt dat is je ademhaling. Je kunt op een bepaalde wijze ademen, diep in via je neus, rustig uit via je mond. Waardoor je ook merkt dat je lichaam daarop reageert en dat je merkt dat je spieren ontspannen in je lichaam. Dat is ook een hulpbron rond die je hebt.

Je kunt dingen opschrijven. Dan is je hulpbron dat je gaat begrijpen (dat je bewust wordt) wat jouw stressoren zijn en hoe jij daarop reageert. Je schrijft letterlijk op welke situaties je stress opleveren. Wellicht ga je er een patroon in herkennen. Dat is de sleutel naar de deur van ontspanning. Zaken opschrijven is dus ook een hulpbron die je kunt inzetten.

En natuurlijk is er ook nog een hulpbron waarbij je anderen inschakelt. Je kunt over je stress probleem praten met een professional. Iemand die in staat is om je effectieve vragen te stellen. Vragen waarmee je je probleem in kaart brengt. Zodat je gaat begrijpen hoe het zit, en wat er speelt. Alleen het praten over je probleem helpt je om minder stress te voelen. En als je weet hoe het zit, kun je samen een plan maken om je stress aan te pakken.

Als je stress ervaart helpt het absoluut om er met iemand over te praten. Doe jezelf een plezier en blijf er a.u.b. niet alleen mee rondlopen!

Want het laatste wat je wilt is een burn out in je leven, niet waar? Zo’n burn out wil je absoluut voorkomen. En wellicht ben je daarom nu hier. Om je probleem aan te pakken.

Dank je hartelijk voor het lezen van deze blog post. Mocht je een keer door willen praten over je stress probleem of spanningsklachten, dan kun je heel eenvoudig via mijn website guanfelix.com, een gratis belafspraak maken van tien minuten. En dan kunnen we er eens over doorpraten. Om te kijken wat er precies speelt en hoe het bij jou zit.

Ik wens je in ieder geval veel ontspanning toe.