Hoe Doorbreek Je Angst voor Je Angst

Angst voor de angst! Herken je dat? Dat je iets heftigs hebt meegemaakt en vervolgens angst voelt om dat ooit nog eens mee te maken? Dat is natuurlijk te begrijpen. Niemand vindt onbeheersbare angst voelen een fijn gevoel. En het liefste stop je het gevoel weg en denk je er nooit meer aan terug. Alleen je lichaam denkt er soms anders over. Hoe dat precies zit en wat je kunt doen om je angst voor de angst te doorbreken, dat lees je in dit artikel. 

Kijk, zo’n heftig gevoel van angst voor iets angstigs voelen is natuurlijk ontzettend ongemakkelijk en onprettig en daar wil je zo snel mogelijk vanaf. Dat begrijp ik helemaal.

Hoe ontstaat angst voor angst?

Om je daarbij te helpen is het goed om te begrijpen hoe angst voor angst kan ontstaan.

Het volgende voorbeeld kan je helpen om beter te begrijpen wat er nou precies gebeurt. 

Stel je voor… je loopt ergens op de stoep. Je kijkt op het scherm van je mobiele telefoon, en bent heel even wat afgeleid. En terwijl zo op je mobieltje kijkt, steek je zo onbewust de weg over. En terwijl je zo loopt, hoor je plots het snijdende geluid van piepende banden. Je kijkt opzij en in je ooghoek zie je een auto naderen, en in een reflex spring je terug op de stoep. Terwijl de auto tot stilstand komt, begin je te beseffen wat er zojuist gebeurde. En je beseft dat je ternauwernood ontsnapt bent aan zware verwondingen of misschien wel erger. Het is natuurlijk een heel heftige situatie. En je lichaam en brein beginnen nu te verwerken wat er gebeurd is. En hoe je nu reageert op deze gebeurtenis is waar het echt omgaat.

Laten we dat eens nader bekijken.

In het volgende proces ontdek je drie fasen die je angst voor je angst verklaren. 

Eerste fase angst: reflexmatig

In de eerste fase -het zien van de auto en je reactie- reageer je dus vanuit een reflex. Je hoort het geluid van piepende banden, je ziet de auto, je beseft in een flits dat je iets moet doen, en in een reflex op gevaar spring je weer op de stoep. In die eerste fase heb je geen tijd om eens rustig te analyseren of het gevaarlijk is en of je dient te handelen. Het is een directe reflexmatige reactie om gevaar te ontwijken. In die reflex voel je nog niet bewust angst.

Tweede fase angst: besef van de ervaring

Dan kom je in de tweede fase. In die tweede fase sta je op de stoep en dringt tot je brein en je lichaam door wat er net gebeurd is. Je lichaam merkt nu dat het alarmsysteem in je brein geactiveerd is. De adrenaline in je bloed neemt toe en je merkt dat je hart sneller klopt en de frequentie van je ademhaling hoger is. Je voelt spanning in je lichaam en je beseft NU van “wow, ik ben zojuist wellicht op het nippertje ontsnapt aan de dood.” En dan wordt je dus bewust van het gevoel van angst in je lichaam. Het is logisch dat je lichaam angst voelt, maar de impact van de gebeurtenis is zo groot dat je de ervaring direct opslaat in je geheugen. Want je geheugen is er om je te beschermen en in leven te houden. Je onthoudt ervaringen die voelen als levensbedreigend.

Derde fase angst: het continue opnieuw herbeleven van de ervaring

En dan kom je in de derde fase. Dit is de cruciale fase waarin je angst voor je angst ontwikkelt. In deze fase vorm je allerlei gedachten over wat er gebeurd is. Je gaat wellicht twijfelen aan jezelf, en je gaat wellicht die weg vermijden. En iedere keer als je in de straat loopt merk je dat je terugdenkt aan die auto. En voor je het weet, vermijd je die straat. En nu bekrachtig je op een negatieve manier je angst voor de angst. Je droomt over de straat en ervaart in je droom de meest enge scenario’s van wat er gebeurd is. Je brein gaat als het ware aan de haal met de gebeurtenis. Je voelt geen angst voor wat er gebeurd is, maar voor wat er in de toekomst kan gebeuren. En in je verbeelding verwacht je nu de meest erge scenarios. En zo ontwikkel je angst voor de angst. 

Waarom heb je dat ongemakkelijke gevoel van angst nodig?

Laten we nu eens wat dieper kijken op waarom je zo kunt reageren op zo’n heftige gebeurtenis. De functie van je brein is om je te beschermen en daarom slaat je brein gevaar direct op in je geheugen. En je brein herinnert je dus aan de ervaring om je in de toekomst te beschermen. En door iedere keer de gebeurtenis uit het verleden af te spelen in je hoofd en allerlei negatieve gedachten te denken, versterk je het gevoel van angst voor de angst (die je voelt voor gevaar).

Je brein gebruikt dus gebeurtenissen uit het verleden als projectie van de toekomst. Je kunt dus automatisch blijven denken over wat er allemaal kan gebeuren omdat je herinnering zich steeds weer meldt. Nogmaals, de functie van de herinnering is om je te beschermen tegen herhaling in de toekomst. Maar je gevoel van angst voor de toekomst groeit. En dat wil je zo snel mogelijk doorbreken.

Hoe doorbreek je deze cyclus van angst voelen voor de angst.

GRIP krijgen op je angst voor de angst

Je dient weer GRIP te krijgen op je automatische piloot die continue gedachten herhaalt. 

Dat kun je o.a. doen door exposure. Dat betekent dat je weer door die straat loopt en gaat merken dat je veilig kunt oversteken als je goed uitkijkt. Voortaan laat je je mobieltje op dat moment even in je tas of zak zitten. 

Je kunt vervolgens ook de gedachte doorbreken dat je altijd bij het oversteken gevaar loopt. Immers, die ene keer lette je niet op. Maar voortaan ga je anders oversteken en zo vorm je nieuwe gedachten. Als ik oversteek en goed uitkijk dan ben ik veilig.

Door de gebeurtenis als een eenmalige gebeurtenis te zien en jezelf de ervaring te geven dat je wel veilig kunt oversteken in die straat, ontwikkel je weer een gevoel van veiligheid in diezelfde straat. En zo doorbreek je de angst voor de angst.

Je bouwt als het ware nieuwe voorspellingen op. Je ervaringen van NU veilig oversteken leren je brein automatisch hoe je voortaan veilig oversteekt en vanaf dat moment voorspelt je brein dat je je weer veilig kunt voelen omdat je goed uitkijkt.  

Gelukkig is dit goed afgelopen! En ook dat kun je jezelf vertellen. Ik heb geluk gehad en voortaan ga ik goed opletten. Gebruik de ervaring als een positieve ervaring om van je angst te leren. Angst voelen is niet prettig, maar heeft wel een functie, namelijk om je te beschermen. En dus kun je blij zijn dat je lichaam en je brein zo alert zijn om je angst te laten voelen als je echt in gevaar bent. En hoewel de gedachte aan wat er kan gebeuren voelt als angst, kun je jezelf vertellen dat het slechts een gedachte is en je op jezelf mag vertrouwen.

Wil je hier eens over doorpraten tijdens mijn gratis spreekuur? Dat kan persoonlijk in mijn praktijkruimte of via zoom. Klik hier voor meer informatie.